Dieta konia wrzodowego

Co to oznacza w praktyce? Z jednej strony właściwa dieta zapobiega powstawaniu wrzodów żołądka, z drugiej strony strony jest kluczowym elementem terapii, jeśli wrzody zostały zdiagnozowane.

Czym są wrzody żołądka i jak je leczyć dowiesz się w artykule Wrzody żołądka u koni

Jak żywić konia wrzodowego?

Dieta włóknista

Podstawą żywienia wszystkich koni jest dieta włóknista – trawa i siano. Jedną z wielu przyczyn powstawania wrzodów jest ograniczenie dostępu do paszy objętościowej oraz za duża ilość paszy treściwej opartej na ziarnie zbóż.

Zdrowy koń – w dobrej kondycji, dobrze wykorzystujący paszę, będący na “bezrobociu” lub lekkiej pracy, nie potrzebuje dodatkowych kalorii, które pochodzą z ziaren zbóż. Dieta oparta na zadawaniu 5 kg owsa dziennie i siana w ilości poniżej 2% wagi konia jest niewłaściwa, wręcz szkodliwa.

Bazę diety konia wrzodowego powinno stanowić dobrej jakości siano oraz dostęp do pastwiska w sezonie wiosenno-letnim. Jeśli takowego brak, konie powinny mieć dostęp do siana przez cały czas, również gdy trawy jest mało, jest susza i kończy się sezon pastwiskowy. Pamiętaj, że koń bez dostępu do trawy, powinien zjadać siano w ilości 2% swojej masy.

Ograniczenie ilości skrobi i cukru (NSC)

Jeśli koń faktycznie potrzebuje dodatkowej energii, to zastanówmy się najpierw, czy musi pochodzić z ziarna.

Ziarna zbóż (owies, jęczmień, kukurydza) zawierają dużą ilość skrobi i cukru. Organizm konia nie jest fizjologicznie przystosowany do trawienia dużej ilości tych składników w krótkim czasie. Jego układ pokarmowy przystosowany jest do pobierania energiii z włókna. Skrobia i cukier trawione są w jelicie cienkim, włókno w jelicie w grubym w procesie fermentacji. Za duża ilość skrobi nie jest strawiona i przechodzi do jelita grubego zaburzając ten proces oraz powodując zmiany w mikroflorze (zabijając “dobre” bakterie).

Posiłki treściwe (jeśli są konieczne) powinny być rozłożone na 3 lub 4 odpasy w ciągu dnia. Należy również pamiętać, aby nie zadawać na 1 odpas więcej niż 1 g skrobi na kg masy ciała, czyli dla konia o masie 500 kg – 500 gr. Karmienie powyżej 1 g skrobi na kg/mc zwiększa ryzyko wrzodów 3 krotnie.

Starajmy się, aby cukry (łącznie, czyli cukier + skrobia) w podawanych paszach nie stanowiły więcej niż 10%.

Tłuszcze

Innymi źródłami energii (wolno uwalnianej) są tłuszcze i warto nimi zamienić kalorie ze zbóż. Tłuszcze w diecie konia są pochodzenia roślinnego: pastwisko, nasiona roślin oleistych i oleje. Najbardziej popularne to słonecznik (pełne ziarno, a nie łupiny) oraz siemię lniane, olej lniany, kokosowy, sojowy.

Tłuszcze są źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych – omega 3 i omega 6. Oba są potrzebne w prawidłowym bilansie. W ciągu całego roku dzikie konie spożywają różne proporcje omegi 3 i 6 w zależności od sezonu wegetacyjnego i składu runi.

Kwasy tłuszczowe budują komórki, są stałymi składnikami fosfolipidów błon komórkowych i mitochondrialnych. Organizm konia nie jest w stanie wyprodukować ich sobie sam, dlatego muszą zostać dostarczone z pożywieniem.

Wrzody w części gruczołowej żołądka są związane z barkiem integralności błony śluzowej. Prostaglandyny działają hamująco na wydzielanie soku żołądkowego i zwiększają wydzielanie śluzu, co jest szczególnie ważne w przypadku choroby wrzodowej żołądka.

W suplementacji koni z chorobą wrzodową stosuje się olej kukurydziany tłoczony na zimno. Jest to jeden z olejów najbogatszych w kwas linolowy LA (omegę 6). LA po spożyciu przez konia bierze udział w tak zwanej kaskadzie kwasu arachidonowego. W procesie końcowym powstaje GLA i ważne prostaglandyny – aktywne związki lipidowe.

Olej w diecie

Oleje stosuje się gdy chcemy koniom zwiększyć wagę ciała, w celach leczniczych albo gdy zależy nam, aby zwiększyć ilość energii w dawce pokarmowej bez zwiększania ilości skrobi, która w nadmiernej ilości zaburza mikrobiom i pH jelita grubego oraz ma niekorzystny wpływ na żołądek.

300 ml oleju ma tyle samo energii co 1 kg owsa. Oleje są bezpiecznym źródłem energii dla koni, które muszą mieć ze względów zdrowotnych ograniczoną podaż skrobi. Wskazaniami są ochwat, kolki, wrzody żołądka.

Olej do paszy powinien być wprowadzany stopniowo – zaczynamy od 30 ml. Zwiększamy podaż co kilka dni mniej więcej o taką samą ilość jaka stanowiła dawkę startową. Jeśli w tym czasie rezygnujemy ze zboża, to również stopniowo należy je odstawiać.

Białko

Według NRC (National Research Council) dieta konia powinna składać się w 8-10% z białka. Zapotrzebowanie na białko dla konia o wadze 500 kg wynosi 630 g/dzień.

Konie z chorobą wrzodową mają wyższe zapotrzebowanie na aminokwasy (materiały budulcowe) aby wspomagać procesy naprawcze tkanki.

Aby zwiększyć ilość protein w diecie konia, wybierz siano o większej zawartości białka lub inną paszę bogatą w ten składnik odżywczy. Lucerna jest świetnym dodatkiem, gdyż dostarcza włókna przy czym jest bogata w proteiny i wapń.

Innymi źródłami protein w diecie konia są drożdże piwne, siemię lniane, śruta sojowa, spirulina;

Siemię lnu jest świetnym dodatkiem w diecie konia wrzodowego – jest bogatym źródłem energii i białka, a zawarte w nim śluzy powlekają błony śluzowe przełyku, żołądka i częściowo dwunastnicy.

Sieczka z lucerny

Konie wrzodowe lub spożywające duże posiłki treściwe oparte na zbożach powinny do posiłku mieć dodaną sieczkę z lucerny. Lucerna jest wartościowym źródłem protein i wapnia, dzięki czemu skutecznie buforuje działanie kwasu solnego i wpływa na podwyższenie pH.

Dodatkowo lucerna może zaspokoić zapotrzebowanie na energię, ograniczając podaż koncentratów z dużą zawartością NSC.

Sieczki nie tylko są dodatkowym źródłem włókna, ale także, dodane do posiłku treściwego, wydłużają czas spożycia pokarmu oraz stymulują produkcję śliny, która ma działanie buforujące.

Konie wrzodowe przed treningiem również powinny mieć zadawną garść sieczki w celu ochrony górnej części żołądka przed “chlupaniem” kwasu solnego.

Woda

Woda jest równie ważna, dlatego nigdy nie powinno się ograniczać koniowi dostępu do picia. Nie tylko prowadzi to do odwodnienia organizmu, ale również jest czynnikiem ryzyka choroby wrzodowej. Woda rozcieńcza płyny żołądkowe i zmniejsza kwasowość żołądka. Woda usprawnia również pasaż pokarmu przez przewód pokarmowy. Badania pokazują, że konie bez stałego dostępu do wody są 2,5 razy bardziej narażone na rozwój wrzodów.

Naturalne suplementy

algi wapiennie – mają działanie buforujące, podwyższają pH żoładka, zmniejszają owrzodzenia;
rokitnik – bogaty w witaminę C i E, flawonoidy, kwasy tłuszczowe; olej rokitnikowy dobrze wpływa na błony śluzowe, działa przeciwzapalnie, zawiera polifenole i fosolipidy a także wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-6 i omega-3
siemię lniane – źródło energii, białka, zawiera śluzy;
rumianek, nagietek – zioła przeciwwrzodowe
aloes – jest rośliną leczniczą, często używaną do łagodzenia podrażnień skóry; żel z aloesu zapobiega podrażnieniom żołądka i wrzodom u koni. Zawiera składniki o działaniu przeciwzapalnym, antyoksydacyjnym i przeciwbakteryjnym; stymuluje również produkcję śluzu i wpływa na produkcję kwasu żołądkowego.