Joanna Krzaczkowska
Białko, po wodzie, jest najczęściej występującą substancją we wszystkich tkankach w organizmie (od mózgu po kopyta). Pełni rolę budulcową, a także jest składnikiem enzymów i hormonów.
Białko – najistotniejsze informacje
Białka są rozkładane do krótkich łańcuchów – peptydów, a te z kolei na poszczególne cegiełki – aminokwasy, które są wchłaniane w jelicie cienkim. Po wchłonięciu, organizm wykorzystuje aminokwasy do syntezy własnych białek.
Część aminokwasów musi być dostarczana z dietą (egzogenne), a część może być wytwarzana przez organizm (endogenne). Aminokwasy egzogenne, które nie zostaną dostarczone w odpowiedniej ilości, a są najczęściej używane do synetezy własnych białkek nazywamy limitującymi.
Jakość białka określa się poprzez jego strawność oraz jak dobrze spełnia zapotrzebowanie na aminokwasy egzogenne. Należy pamiętać, że nawet jeśli białko jest wysokostrawne ale nie zawiera odpowiedniej ilości niezbędnych aminokwasów, nie zostaje ono efektywnie wykorzystane do syntezy białka na potrzeby organizmu i zostaje wydalone w postaci mocznika. Dlatego w diecie konia nie liczy się ilość białka a jego jakość.
Poziom białka w paszach określany jest białko surowe. Należy jednak pamiętać, że jest to w rzeczywistości pomiar azotu (azot jest pierwiastkiem, który występuje w grupie aminowej białek), zatem odnosi się również do azotu, który nie jest częścią białka (azotanów).
Najczęstszym aminokwasem limitującym w diecie koni jest lizyna. Zawartość lizyny w białku surowym w paszach dla koni powinna wynosić 4,3%. Nawet niewielkie niedobory lizyny mogą wpłynąć na muskulaturę konia – albo będzie dobra albo przeciętna.
Jak obliczyć zapotrzebowanie bytowe dla dorosłego konia na białko surowe?
Należy wziąć pod uwagę jakie koń ma zapotrzebowanie (jak w przypadku energii)
- minimalne: waga konia x 1,08
- średnie: waga konia x 1,26
- podniesione: waga konia x 1,44
Zapotrzebowanie dzienne na lizynę liczymy wg wzoru: 0,043 x ilość białka surowego potrzebnego na dzień.
Przykład: dorosły, zdrowy koń o wadze 530 kg
530 x 1,26 = 667,8g, po zaokrągleniu 670 g
Zapotrzebowanie na lizynę: 670 x 0,043 = 28,81 g, po zaokrągleniu 29-30g
UWAGA: Koń w treningu powinien mieć dostarczane 2g białka na kg m-c na dzień.
Przykład: Koń w średniej pracy o wadze 530 g
2 x 530 = 1060 g
Zapotrzebowanie na lizynę: 0,043 x 1060 = 45,58, po zaokrągleniu 46 g
Zwiększone zapotrzebowanie
Białko jest potrzebne przy każdym podziale komórki, a młode konie szybko budują tkankę, dlatego 4 miesięczne źrebię ma o ponad połowę większe zapotrzebowanie na białko niż dorosły koń. Większe zapotrzebowanie na białko mają klacze źrebne, klacze karmiące (szczególnie na początku laktacji) oraz ogiery.
Konie po operacjach, walczące z infekcjami, po kuracji odrobaczającej również mają większe zapotrzebowanie na białko.
U koni starszych większe zapotrzebowanie na białko wiąże się z nieefektywnym przeżuwaniem w wyniku problemów z zębami. To wyjaśnia również fakt, że takie konie zdecydowanie lepiej wyglądają w czasie sezonu pastwiskowego, gorzej przy skarmianiu sianem, nawet jeśli jest ono wysokiej jakości.
Najistotniejszy fakt!
Dieta uboga w aminokwasy limitujące, nawet zapewniająca odpowiednią ilość białka surowego, doprowadzi do tego, że białko z diety nie będzie wykorzystywane do syntezy białek potrzebnych dla konia, tylko zostanie zmetabolizowane i wydalone z moczem.
Energia, a białko
Koń, który otrzymuje niewystarczającą ilość kalorii (energii) będzie tracił na wadze – najpierw straci tłuszcz, potem mięśnie, niezależnie od spożycia białka.
Koń, który będzie otrzymywał odpowiednią ilość kalorii, ale za mało białka surowego, lub za małą ilość aminokwasów egzogennych również będzie chudł – straci mięśnie.
Należy mieć to na względzie w przypadku koni sportowych o dobrze rozwiniętej muskulaturze, które doznają kontuzji i muszą mieć ograniczą ilość ruchu, tym samym mają obcinaną ilość kalorii. Jeśli dieta nie zapewni odpowiedniej ilości białka i aminokwasów zaczną tracić mięśnie, nie tylko przez to, że nie są w pracy.
Zapotrzebowanie na białko również wynika z muskulatury – inne będzie miał szczupły koń pełnej krwi, a inne “nabity” QH.
