Dlaczego koń się kładzie?

Są trzy powody, dla których konie się kładą:

1. Potrzeba głębokiego snu.
2. Potrzeba odpoczynku i relaksu.
3. Ból, choroba, kontuzja.

Jak śpi koń?

Istnieją dwa typu snu monofazowy i polifazowy. Sen monofazowy to sen, który trwa 6-8 godzin i odbywamy go raz na dobę. Sen polifazowy to krótkie drzemki ucinane w ciągu dnia. Taki sen jest charakterystyczny dla koni. 

Konie mogą drzemać lub odpoczywać w pozycji stojącej. Zaangażowany jest wtedy układ ustaleniowy. Pozwala zablokować kończyny, także koń jest w stanie utrzymać się w pozycji pionowej bez zbytniego zaangażowania mięśni. W czasie odpoczynku jedna zadnia noga jest odciążona, a koń przenosi ciężar raz na jedną, raz na drugą stronę. 

Drzemki w pozycji stojącej są uwarunkowane dwoma czynnikami. Po pierwsze umożliwiają szybką reakcję (ucieczkę) w przypadku zagrożenia, po drugie waga konia i jego wielkość uniemożliwia długotrwałe przebywanie w pozycji leżącej.

Sen konia składa się z dwóch etapów — snu wolnofalowego w pozycji stojącej i REM (Rapid Eye Movement) — głębokiego snu podczas leżenia, kiedy mięśnie są całkowicie rozluźnione. Cykl snu konia składa się zarówno z płytkiego, jak i głębokiego snu. Schemat powtarza się kilka razy w ciągu 24 godzin.

Większość potrzeb związanych ze snem zaspokaja drzemka w pozycji pionowej, jednak  stojąc, koń nie jest w stanie osiągnąć fazy REM, która jest niezbędna dla dobrego samopoczucia. Konie wchodzą w fazę REM tylko w pozycji leżącej na boku. Trwa ona 5 do 10 minut.

Konie śpiąc i drzemiąc, spędzają średnio 5 do 7 godzin na dobę, jednak leżą stosunkowo krótko od pół godziny do trzech w ciągu dnia. Konie potrzebują spać co najmniej 30 minut dziennie w pozycji leżącej, aby zaspokoić zapotrzebowanie na głęboki odpoczynek.

Źrebięta i młode konie śpią znacznie dłużej i częściej niż starsze. Często można je zaobserwować w pozycji leżącej. Starsze konie częściej odpoczywają stojąc. Konie odpoczywają i śpią w grupach, gdyż stado zapewnia poczucie bezpieczeństwa.

Odpoczynek na stojąco nie rekompensuje fazy REM. Jest ona niezbędna do regeneracji organizmu. Pozbawione odpowiedniej ilości snu konie bywają drażliwe, a nawet agresywne. Brak snu również skutkuje słabą wydolnością podczas treningu i apatią. 

Odpoczynek i relaks

Konie kładą się również, kiedy chcą się wytarzać albo po prostu zażyć kąpieli słonecznych w ciągu dnia.

Niektóre konie kładą się, aby odpocząć po ciężkim treningu, dlatego tak ważne jest, aby miały zapewnione odpowiednie warunki — duży boks, wyścielony grubo słomą. Ważne jest także poczucie bezpieczeństwa — ograniczenie nieprzyjemnych hałasów albo nadmiernego zgiełku w stajni szczególnie w porach odpoczynku koni.

Ból i choroba

Jeśli koń leży przez dłuższy czas na dodatek w innej porze niż zwykle, warto przyjrzeć się mu uważniej. Takie zachowanie może sugerować, że z dzieje się z nim coś nie tak. Mógł ulec kontuzji albo źle się czuje.

Niektóre konie nie chcą wstać, gdy mają kolkę. Innymi objawami sugerującymi jej atak jest  brak zainteresowania jedzeniem i piciem, tarzanie się, grzebanie przednimi kopytem, częste oglądanie się za siebie oraz gryzienie lub kopanie po brzuchu.

Bóle mięśniowo-szkieletowe, ochwat, ogólne osłabienie i brak koordynacji spowodowany zaburzeniami neurologicznymi mogą również być przyczyną leżenia.

Jak długo koń może leżeć?

Konie większość czasu spędzają w pozycji stojącej. Są to zwierzęta, których przetrwanie zależy od zachowania czujności i możliwości szybkiej reakcji w razie zagrożenia. Konie podnoszą się dość wolno, przez co możliwość ucieczki jest opóźniona. 

Konie nie mogą pozostawać w pozycji leżącej przez długi czas ze względu na swój rozmiar i ciężar. Pozostawanie zbyt długo w pozycji leżącej powoduje zaburzenia w krążeniu krwi — jej dopływ do tkanek, mięśni jest ograniczony, co w efekcie prowadzi do uszkodzeń organów wewnętrznych.

Zasadniczo konie mogą leżeć przez około 3 godziny. Dłuższe przebywanie w pozycji horyzontalnej  może być potencjalnie niebezpieczne. Jeśli koń nie wstanie przez kilka dni, umrze. Postawienie konia na nogi jest bardzo trudne i wymaga doświadczenia oraz pomocy innych osób.

Jeśli koń leży zbyt długo w pozycji bocznej, należy przewrócić go na drugą stronę, aby zmniejszyć nacisk. Czasami takie rolowanie może zachęcić konia do samodzielnego podniesienia się.  

Dlaczego konie się nie kładą?

Przyczyn, dla których konie nie kładą się, może być wiele:

• mogą cierpieć na bóle mięśniowo-szkieletowe, które powodują dodatkowy ból i stres podczas wstawania i kładzenia się
• czują się nieswojo lub niepewnie w swoim otoczeniu
• są w nowej stajni, na nowym padoku, z nowymi końmi
• nie mają zapewnionych komfortowych warunków — kiepskie podłoże, brak ściółki, mały i ciasny boks.

Podsumowując

Tylko obserwując zachowanie koni, można określić, czy leżenie i kładzenie to normalne zachowanie, czy też sugeruje problem. W większości przypadków leżenie jest zachowaniem standardowym. Konie kładą się, aby odpocząć i zrelaksować się po intensywnym wysiłku fizycznym lub gdy potrzebują głębokiego snu.

Konie, tak jak ludzie, potrzebują głębokiego snu, aby odpocząć i się zregenerować. Osiągają go tylko w fazie REM w pozycji leżącej. Konie nie spędzają dużo czasu w ciągu dnia leżąc. Leżenie przez dłuższy czas może być objawem bólowym i chorobowym. Jeśli koń nie może wstać lub jest w letargu przez wiele godzin, należy wezwać weterynarza.