Joanna Krzaczkowska
Co to są elektrolity?
Elektrolity to minerały, które występują w organizmie w postaci jonów w płynach ustrojowych i w komórkach. Jon to atom lub grupa atomów naładowanych dodatnio lub ujemnie.
Jony dodatnie (kationy) to potas, sód, wapń, magnez;
Jony ujemne (aniony) to przede wszystkim chlorek, wodorowęglan i siarczan;
Od elektrolitów zależy wiele podstawowych funkcji organizmu:
- produkcja i wydzielanie potu
- ruchy perystaltyczne jelit
- skurcz mięśni szkieletowych
- praca serca
- przewodnictwo impulsów nerwowych
- utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej
- utrzymanie prawidłowego nawodnienia
Konie (jak też inne organizmy) do prawidłowej pracy organizmu potrzebują elektrolitów występujących w stałej ilości. Trzy główne to sód, potas i chlor.
Sód jest głównym kationem w organizmie, a chlor anionem. W znacznie mniejszej ilości występują kationy potasu.
Sód
Sód jest niezbędny do wchłaniania składników odżywczych, w tym glukozy. To główny regulator gospodarki wodnej w tkankach. Niedobór sodu prowadzi do odwodnienia.
Dieta koni oparta na paszach objętościowych z dodatkiem treściwych jest niedoborowa w sód. Konie powinny mieć stały i swobodny dostęp do lizawki, jednak nie gwarantuje to, że zsotanie pokryte dzienne zapotrzebowanie, gdyż konie mogą lizać ją niechętnie lub nieefektywnie.
500 kg koń ma zapotrzebowanie bytowe (bez uwzględnienia straty elektrolitów wydalonych z potem) w ilości 10g. 10 g sodu dostarcza 25 g soli (jedna łyżka). Koń z uwzględnieniem strat związanych z poceniem się potrzebuje średnio 2 razy więcej, więc powinien pobierać 50 g soli. Lizawka himalajska o wadze ok. 1700 g powinna zatem starczyć na ok 30 dni.
Potas
Potas jest odpowiedzialny za prawidłowe funkcjonowanie mięśni, w tym serca, a także regulację płynów. Niedobór potasu u koni w treningu jest związany z wydalaniem go z moczem zamiast sodu, bez względu na jego stężenie w krwi. Jeśli poziom sodu jest niski, nerki będą go gromadzić, wydalając więcej potasu, nawet jeśli poziom potasu w krwi spada poniżej normy.
Potas jest pierwiastkiem obficie występującym w diecie. Jeśli chcemy, aby organizm zatrzymywał potas, należy zwiększyć podaż soli.
Chlor
Odgrywa rolę w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej. Jest wydzielany w żołądku pod postacią kwasu solnego. Zawartość chloru w paszy objętościowej spełnia min. zapotrzebowanie bytowe. Konie, które pobierają spore dawki paszy treściowej opartej na zbożu i są w treningu mogą mieć niedobory.
Zapotrzebowanie konia na elektrolity
Sód (Na) = 0,02 g x masa ciała (dla konia o masie 500 kg – 10g)
Potas (K) = 0,05 g x masa ciała (dla konia o masie 500 kg – 25g)
Chlor (Cl) = 0,08 g x masa ciała (dla konia o masie 500 kg – 40g)
Równoważenie strat elektrolitów z potem
Oprócz dziennego zapotrzebowania bytowego, dodatkowe porcje elektrolitów muszą wyrównywać ich stratę z potem. Pocenie się jest niezbędne, aby wyeliminować ogromne ilości ciepła wytwarzanego w organizmie podczas ćwiczeń.
Na pocenie się ma wpływ:
- intensywność wysiłku fizycznego
- temperatura
- nerwowy temperament
- ból
- wielkość konia
Efektywna podaż elektrolitów musi uwzględniać zarówno zapotrzebowanie bytowe, jak i pokryć straty wynikające z utraty elektrolitów z potem.
Jak obliczyć ilość potu, którą wydziela organizm konia w pracy?
Przyjmuje się za normę 10 ml na kg masy ciala konia, przez godzinę pracy
10 ml x 500 kg = 5000 ml = 5 litrów
Należy wziąć pod uwagę, że ilość może zwiększyć się 4 a nawet 5 krotnie w wyniku wysokiej temperatury i intensywnego treningu.
NRC ustaliło następujące ilości starty elektrolitów w pocie na 1l.
Na – 2,8 g/l
K – 1,4 g/l
Cl – 5,3 g/l
Zakładając utratę 5l potu (koń o masie 500 kg), koń traci 12,5 g sodu, 7g potasu, 26,5 chlorku.
Czyli minimum tyle jonów pierwiastków musimy dodatkowo dostarczyć w diecie.
Jak uzupełnić elektrolity?
Sól jest najlepszym produktem na pokrycie dziennego zapotrzebowania konia na elektrolity.
Sól to inaczej chlorek sodu NaCl; składa się z 40% sodu i 60% chlorku, na 100 g soli przypada 40g sodu i 60 g chlorku.
50 g soli dostarczy 20g sodu i 30g chlorku. 2 łyżki kuchenne soli to średnio 50 g – taka ilość powinna zaspokoić dzienne zapotrzebowanie konia na sód i chlor (potas obficie występuje w paszy objętościowej).
Jeśli koń jest w średnio intensywnym treningu podczas ciepłej pogody, to dawkę należy zwiększyć dwukrotnie (100 g soli na dzień).
Tip 1:Jeśli wiesz, że koń będzie intensywnie pracował, to podaj dodatkowe elektrolity na 4h godziny przed pracą, tak aby były dostępne do wchłaniania z jelit.
Tip 2: Jeśli koń pracuje dłużej niż dwie godziny, dodatkowe elektrolity podaj po treningu, ale dopiero po tym, jak koń wypije wystarczającą ilość wody, aby pokryć jej szacunkową utratę z potem. Także, najpierw zaspokojenie pragnienia, a potem np. regeneracyjna zupa (do odbudowy glikogenu w mięśniach) z solą 🙂
