Jak bezpiecznie wypuścić konie na wiosenne pastwisko?

Wypuszczając konia na wiosenne pastwisko należy zadać pytania:

czy koń miał dostęp przez cały rok do pastwiska,
ile młodej trawy jest pastwisku,
jakie koń ma BSC,
czy jest predysponowany do ochwatu,
czy cierpi na choroby metaboliczne.

Dla mikrobiomu i pracy przewodu pokarmowego najlepszym rozwiązaniem jest całoroczny pobyt na pastwisku, wtedy układ pokarmowy konia stopniowo przyzwyczaja się do poboru świeżej trawy i okres adaptacji przebiega naturalnie.

Większość koni wypuszczana jest na trawę wiosną, kiedy jest już bujna. Taki sposób to drastyczna zmiana diety. Siano zawiera do 10% wody, natomiast trawa aż 80%. Świeża trawa oprócz zdecydowanie większej wilgotności, zawiera więcej białka, ma mniejszą ilość włókna i więcej węglowodanów strukturalnych w porównaniu do siana.

Każda zmiana paszy – treściwej czy objętościowej powinna przebiegać stopniowo. Aby wiedzieć, jak konie przygotować do wypasu wiosennego i czy wszystkie mogą korzystać z dobrodziejstw pastwiska, należy wiedzieć jak rośnie trawa i jak działa układ pokarmowy konia oraz jak trawione są węglowodany – główne źródło energii.

Jak rośnie trawa?

Wzrost trawy zaczyna się od liścia. Następnie roślina powoli wytwarza łodygę, a potem drugi, trzeci i w końcu czwarty liść. Jeśli wzrost rośliny nie zostanie przerwany, łodyga będzie rosnąć pionowo w górę i wytworzy na szczycie kwiatostan. Po osiągnięciu tego stadium roślina nie będzie już dalej rosnąć.

Zawartość cukrów rozpuszczalnych w wodzie (WSC), czyli cukrów, prostych, dwucukrów i fruktanów w trawie w dużym stopniu zależy od ilości światła słonecznego i temperatury.

Cukry są produkowane w roślinach w trakcie fotosyntezy, która zachodzi pod wpływem intensywnego promieniowania słońca. Dlatego najwięcej cukru ma trawa w godzinach wieczornych. Jeśli dodatkowo noce są dosyć chłodne, zawartość cukrów w roślinie pozostanie wysoka, gdyż nie zostanie wykorzystany w nocy do wzrostu. Tak dzieje się zwłaszcza wiosną i jesienią – to dlatego w tych okresach zwiększa się ryzyko wystąpienia ochwatu u koni.

Jakość i smak świeżej trawy w dużym stopniu zależą od stadium wzrostu, w jakim się znajduje. Młoda trawa, mająca 1-2 liście, jest świeża i soczysta, i zawiera dużo białka, cukrów, przy tym jednak zawiera raczej niewiele włókna.

Trawienie i podział węglowodanów w diecie konia

Włókno to wolno fermentujące węglowodany, które rozkładane są w jelicie grubym do lotnych kwasów tłuszczowych i dostarcza do 70% energii. Układ pokarmowy konia jest przystosowany do pobierania energii z węglowodanów strukturalnych, a nie z NSC (węglowodanów niestrukturalnych) do których zaliczamy cukry proste, dwucukry, fruktany oraz skrobię.

Cukry i skrobia rozkładane są w jelicie cienkim do glukozy, która jest wchłaniana do krwi. Skrobia i cukry są odpowiedzialna za szybki wzrost glukozy oraz odpowiedź insulinową.

Dysbioza jelit u konia

Nadmiar niestrawionej skrobi i cukru który przejdzie do jelita grubego prowadzi do dysbiozy jelit. Dysbioza to zaburzenie funkcjonowania jelit wywołane zmianami flory bakteryjnej. Dochodzi do nadmiernego rozrostu gatunków niepożądanych w mikrobiocie (bakterii kwasu mlekoweg), w tym patogenów. pH jelita grubego spada prowadząc do zakwaszania, którego objawem jest m.in. biegunka, odchody wyglądające jak zielone “krowie placki”, nadmierna produkcja gazów, w skrajnych przypadkach kolka oraz ochwat.

Fruktany – czy są przyczyną ochwatu?

Fruktany to węglowodany rozpuszczalne w wodzie (jak cukry proste i dwucukry), ale

szybko fermentujące – co oznacza, że są rozkładane w jelicie grubym to lotnych kwasów tłuszczowych i kwasu mlekowego. Naukowcy i weterynarza nie są do końca zgodni, czy to właśnie fruktany są odpowiedzialne za ochwat. Wydaje się, że nie, gdyż fruktany nie powodują wzrostu insuliny.

Za odpowiedź glikemiczną odpowiedzialne są węglowodany rozpuszczalne w etanolu (ESC) – cukry proste i dwucukry oraz skrobia. Wydaje się, że to właśnie nadmiar cukrów prostych i skrobi (skumulowanej w roślinie w nasionach) nie strawionej w jelicie cienkim, prowadzi do wcześniej opisanej dysbiozy i jest przyczyną ochwatu.

Wpuszczając konie na majowe pastwisko należy zweryfikować dietę konia, również pod względem ilości ziarna, jakie dostaje w dawce treściwej.

To dieta bogata w cukry proste, dwucukry oraz skrobię jest przyczyną insulinoooporności, której skutkiem często jest ochwat.

Całkowite ograniczenie dostępu do pastwiska jest jednak ostatecznością. Żywienie pastwiskowe odgrywa istotną rolę w zapewnieniu dobrostanu – to najlepszy sposób na zapewnienie paszy objętościowej oraz zapewnienie potrzeby żucia.

Jak bezpiecznie wypuścić konie na młodą trawę?

Stopniowo i powoli. Zaczynamy wypas od 15 min pierwszego dnia i zwiększamy o kolejne 15 min. Wypas w pierwszym tygodniu ograniczamy do godziny. Przez kolejne dwa tygodnie wydłużamy o kolejne 15 min, aż dojdziemy do 3-4 godziny wypasu w 3 tygodniu. Jeśli koń przez następne dwa tygodnie będzie wypasany przez 4 godziny bez konsekwencji zdrowotnych, możemy przejść na wypas całodzienny.
Wypuszczamy na pastwisko, kiedy temperatura w nocy utrzymuje się na poziomie 5 stopni Celsjusza i nie ma przymrozków.
Przed wypuszczeniem na pastwisko zadajemy siano.
Koniom metabolicznym ograniczamy wypas. Trawa ma najmniejszą ilość węglowodanów rozpuszczalnych w wodzie między godziną 3 a 10 rano.
Konie, które muszą mieć ograniczony wypas powinny byc albo na wybiegach bez dostępu do trawy albo mieć zakładany kaganiec.
Młoda trawa jest świetnym źródłem energii i białka dla młodych koni, klaczy karmiących, starszych koni. Pokrywa zapotrzebowanie dzienne, jednak należy dostarczyć sól oraz pierwiastki śladowe – w trawie brakuje głównie miedzi, cynku, selenu.
Nie wypuszczamy koni na zestresowaną trawę, nie dopuszczamy do nadmiernego wypasu. Krótka trawa ma większą zawartość cukru.
Konie wpuszczamy na pastwisko gdy trawa osiągnie 15 cm wysokości.

Czy zmieniać dietę konia i dawki treściwe przy wypuszczeniu konia na wiosenne pastwisko?

Po pierwsze należy ocenić kondycję konia i zweryfikować dotychczasową dietę. Zima to dobry czas na zrzucenie zbędnych kilogramów, jednak życie pokazuje, że jest zupełnie odwrotnie.

Troskliwi właściciele derkują konie, które tego nie potrzebują i zwiększają racje treściwe często wzbogacone o tłuszcze, a koń ma ograniczoną dawkę ruchu przez warunki pogodowe, krótki dzień i spędzanie większej ilości czasu w boksie.

Jeśli BSC jest właściwe, koń nie ma nadwagi i zamierzamy wrócić do regularnej pracy, to zostawiamy dawkę treściwego, natomiast jeśli koń zgrubł, to należy zweryfikować dietę.

Konie, które są wrażliwe na cukier nie powinny mieć dawek treściwych o zawartości cukru i skrobi powyżej 10% i mieć ograniczony wypas do godzin wczesno-porannych.