Jak sprawdzić, czy koń ma niedobory minerałów?

Minerały w diecie konia

Minerały pełnią kluczową rolę w żywych organizmach. Biorą udział w procesach budulcowych, metabolicznych, gospodarkę wodną oraz równowagę kwasowo-zasadową.

W organizmach jest ok 40 pierwiastków, część występuje w dużych ilościach (podawanych w gramach) – są to makroelementy (wapń, fosfor, magnez, siarka, chlor, sód, potas), część zaliczana jest do mikroelementów, są to pierwiastki śladowe (żelazo, miedź, cynk, mangan, selen, jod, kobalt, chrom (dzienne zapotrzebowanie określane w mg).

Koń musi mieć dostarczane minerały z pożywieniem lub kiedy ich brak, jako suplement w odpowiednio zbilansowanej dawce. Oprócz odpowiedniej ilości należy zadbać o odpowiednią relację (balans) pomiędzy nimi. Niektóre pierwiastki mają te same kanały wchłaniania, dlatego między sobą konkurują. Zwiększona podaż jednego może osłabić wchłanianie drugiego, np. nadmiar żelaza ogranicza wchłanianie miedzi, tak samo jak nieodpowiedni stosunek cynku do miedzi.

Więcej o pierwiastakch i dziennym zapotrzebowaniu przeczytasz w artyklule Minerały i ich niedobory w diecie koni

Trawienie pierwiastków rozpoczyna się w żołądku, gdzie są rozpuszczane przez kwas żołądkowy do jonów. Aktywne wchłanianie zachodzi w jelicie cienkim. Obecność białek poprawia absorpcję wielu minerałów (minerały wiążą się z aminokwasami tworząc chelaty).

Niedobory pierwiastków są przyczyną wielu dolegliwości zdrowotnych u koni – słaba odporność, problemy z kopytami (kruche, wolno rosnące, choroba linii białej) , słaba kondycja sierści, skurcze mięśni, nadpobudliwość, męczliwość, słaba regeneracja. Niestety objawy pojawiają się o wiele później niż niedobry w tkankach.

Czy da się określić poziom minerałów u konia?

Uważa się, że aby określić niedobory pierwiastków należy wykonać rozszerzone badanie krwi lub analizę włosa (bardzo popularna metoda w USA). Czy faktycznie są one skuteczne? Niestety niekoniecznie. Tak naprawdę jedyną skuteczną metodą, która określi, czy koń ma odpowiednią podaż minerałów jest analiza jego diety – czyli siana i posiłków treściwych. Dlatego najskuteczniejsza metoda to analiza siana, umiejętność czytania etykiet i kontakt z dietetykiem.

Analiza pierwiastków z sierści u konia

Ta metoda badawcza jest znana już od 1857 roku. Pobrane włosy można poddać analizie w celu sprawdzenia, czy występują w niej określone substancje (metale ciężkie, narkotyki). Ze względów odżywczych używa się jej do określenia poziomu minerałów. Wartość tego sposobu badania jest ograniczona z kilku powodów:

Minerały przed dostaniem się do krwi, rozprowadzającej je po wszystkich tkankach (w tym do włosów) przechodzą przez wątrobę, która je często “pochłania”, dlatego tutaj pojawia się problem z przełożeniem ich do poziomu dostarczanego przez dietę. Poziom minerałów krążących w krwi niekoniecznie jest równoznaczny z poziomem wynikającym z diety.
Badanie włosa nie wykaże przyczyn, dlaczego dany minerał ma za niskie lub za wysokie stężenie, a w powodów może być kilka: niedoborowa dieta, za wysoki poziom konkurencyjnych minerałów, chwilowe większe zapotrzebowanie organizmu, hormony.
Poziom minerałów zależy od hormonów.
Taka metoda nie jest w stanie rozróżnić minerałów znajdujących się na powierzchni włosa od tych wewnątrz włosa.
Pobrana próbka może być zanieczyszczona (wydzieliny, preparat do sierści, kurz), co przekłada się na wynik badania.
Badania skuteczności tej metody wykazały, że na poziom minerałów ma również wpływ płeć (u klaczy wyższe wartości), kolor sierści i włosa oraz wiek.

Analiza pierwiastkowa włosa jest stosunkowo skuteczna przy określaniu poziomu metali ciężkich oraz niedoboru selenu.

Analiza krwi u konia

Morfologia jest bezwątpienia skutecznym i potrzebnym badaniem diagnostycznym, które powinno być wykonywane przynajmniej raz w roku. Ma szerokie zastosowanie i pozwala obrazować ogólny stan organizmu poprzez ocenę ilościową i jakościową składników krwi obwodowej.

Ze względów dietetycznych pozwala określić poziom witamin i minerałów, tyle, że należy mieć na uwadze, że jest to swego rodzaju “migawka w czasie” – mówi tylko o poziomie w chwili badania. Na wynik ma również czas posiłku oraz wysiłek fizyczny.

Należy mieć na względzie, tak jak w przypadku analizy z włosia, że poziom minerałów w krwi, może różnić się od poziomu w wątrobie. Często jest tak, że jeśli badanie wykazuje duże niedobory, to faktycznie one są, natomiast prawidłowy wynik (w zakresach) niekoniecznie świadczy, że ich nie ma.

Analiza minerałów z tkanki wątroby jest standardem w diagnozowaniu niedoborów, jednak jest to inwazyjna i rzadko stosowana metoda (potrzebna jest biopsja).

Badanie krwi określające poziom witamin dotyczy głównie wit. E, i mikroelementów – selenu

Z powyższych informacji wynika, że ani analiza włosa, ani analiza krwi nie jest skuteczną metodą określenia, czy dieta dostarcza odpowiednią ilość minerałów. Takiej informacji może udzielić analiza siana oraz wartości podane na etykiecie w paszach gotowych.

Znając dzienne minimalne zapotrzebowanie konia wg norm NRC oraz wyniki analizy paszy, jesteśmy w stanie określić, czy dieta jest prawidłowa – jeśli tak, to mamy podstawy twierdzić, że mamy problem z prawidłowym wchłanianiem, na które mogą wpływać choroby oraz środowisko (np woda)

Jeśli nie wiesz jak zbilansować odpowiednio dietę warto skonsultować się z dietetykiem.

Poniżej linki do badań naukowych, oceniających skuteczność metody badawczej jaką jest analiza włosa: