Joanna Krzaczkowska
Ślina jest istotnym elementem ochrony błony śluzowej żołądka u koni. W przeciwieństwie do ludzi, u koni kwas solny wytwarzany jest cały czas, jednak ślina jest produkowana tylko kiedy koń przeżuwa.
Ślina zawiera wodorowęglan sodu, który działa jak naturalny bufor żołądkowy, neutralizując kwaśne środowisko i pomaga utrzymać optymalne pH w całym przewodzie pokarmowym.
Potrzeba żucia u koni
Konie w naturalnym środowisku spędzają na pasieniu się do 16 godzin dziennie i mają fizjologiczną potrzebę żucia. Stała produkcja śliny podczas żucia stanowi doskonałą linię obrony przed ciągłą produkcją kwasu żołądkowego
Naukowcy przeprowadzili obserwacje koni w naturalnym środowisku (dziko żyjących, żywiących się naturalne – bez dostępu do paszy treściwej, siana) i wyliczyli, że w ciągu przeżuwają 60 000 razy. Wynik ten stanowił podstawę dalszych badań. Chcieli się dowiedzieć, czy liczba ta ulegnie zmianie, jeśli na dietę konia będzie składać się siano w ilości 2% masy ciała oraz 3 kg ziarna (czyli standardowy model żywienia). Okazało się, że ilość przeżuwania spadła do 28 000 razy. Po dodaniu kolejnych 3 kg ziarna, liczba przeżuwań wzrosła tylko do 30 000.
Oczywiście nasuwa się pytanie, czy na liczbę przeżuwań ma też rodzaj paszy objętościowej. Trawa zawiera ok 80 % wody, siano tylko 10% więc automatycznie koń musi pobrać znacznie więcej trawy, aby ilość włókna w suchej masie odpowiadała 2% masy ciała. Jedzenie trawy zajmuje więcej czasu, tym samym koń znacznie więcej przeżuwa.
Rodzaj paszy ma znaczenie dla ilości wytwarzanej śliny
Zastępowanie paszy objętościowej paszą treściwą, kiedy nie jest to konieczne, jest nie tylko nieuzasadnione ale również szkodliwe. Należy również pamiętać, że podczas jedzenia 1 kg siana, koń przeżuwa do 3000 razy i wytwarza 4-5 litrów śliny, natomiast podczas jedzenia ziarna 1000 razy, dlatego zadając koniom owies, czy inne zboża warto dodawać do nich sieczkę. Czas jedzenia 1 kg siania jest 3 krotnie dłuższy niż jedzenia ziarna.
Mając na względzie powyższe wyniki, musimy mieć świadomość, że jeśli ograniczymy dostęp do paszy objętościowej, spowodujemy, że koń nie będzie wytwarzał śliny, która jest buforem dla kwasu solnego.
Jedzenie ze żłobu czy z gumowych misek?
Wysokość na jakiej koń pobiera pokarm, również ma znaczenie, co do jakości i ilości żucia. Okazuje się że, koń spożywający standardowo ziarno ze żłobu przeżuwa 50-60% mniej razy (350-500 razy, a z poziomu ziemi 1000 razy).
Pokarm spożywany na wysokości klatki piersiowej nie jest tak dobrze rozdrobniony, ani nawilżony śliną co może skutkować zadławieniem i zatkaniem przełyku. Ślina ma kluczowe znaczenie dla transportu paszy do przełyku, ponieważ działa jak smar, co pomaga uniknąć zadławienia! Konie, które mają tendencję do zadławień powinny mieć zadawane pasze z ziemi (np z gumowych misek).
pH żołądka koni wynosi 4-7; u koni pozbawionych stałego dostępu do siana przez kilka godzin pH spada do 2. Brak ciągłego dostępu albo podział na 2 lub 3 odpasy w ciągu dnia jest przyczyną wrzodów w części bezgruczołowej, tak samo jak praca koni z pustym żołądkiem.
Aby zapewnić koniom stały dostęp, szczególnie tym, które są otyłe i nie mogą mieć zadawanego siana ad lib oraz muszą mieć ograniczony wypas na pastwisku, siano należy zadawać w siatkach o małych oczkach, aby maksymalnie spowolnić pobieranie i wydłużyć czas jedzenia.
W takim przypadku można rozważyć również suplementy, które mają działanie buforujące, m.in zawierające wapń pochodzący z wodorostów (algi).
Podsumowując:
- Ślina jest kluczowa do prawidłowej pracy przewodu pokarmowego:
- działa jak smar i umożliwia prawidłowy transport paszy przez przełyk ograniczając ryzyko zatkania;
- jest buforem dla kwasu żołądkowego.
- Konie muszą mieć zapewnioną odpowiednią ilość włókna w diecie – konie otyłe 1,5%, z prawidłową masą 2% masy ciała w suchej masie.
- Siano musi być praktycznie cały czas dostępne, dlatego w przypadku koni, które muszą przestrzegać ilości pobieranej paszy objętościowej ważny jest rodzaj siana (ile zawiera energii, białka i cukru) a także zadawanie w siatkach z małym oczkiem.
- Nie pozbawiaj konia dostępu do paszy objętościowej dłużej niż przez 4 godziny.
- Przed treningiem koń powinien mieć zadaną paszę objętościową.
- Dodawanie sieczki do posiłków treściwych spowalnia tempo przejścia paszy przez układ trawienny, dzięki czemu koń może prawidłowo trawić pokarm.
- Koniom, które mają ograniczony dostęp do włókna, można podawać preparaty buforujące działanie kwasu solnego.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0737080620303567
https://saracenhorsefeeds.com/sports/nutritional-articles/saliva-your-horses-secret-weapon
